آنچه باید در رابطه با دندان‌های شیری کودکان بدانیم:
رویش دندان‌های شیری در کدوکان معمولا از 5 یا 6 ماهگی شروع می‌شود و تا یکسالگی شش دندان شیری در دهان کودکان وجود دارد که از این شش دندان چهار عدد در فک بالا و دو عدد در فک پایین قرار دارند.
در مواردی این احتمال وجود دارد که نوزاد از بدو تولد دندان داشته باشد که این نوع از دندان به دندان جنینی معروف است و باید آنها را کشید، چرا که ممکن است نوزاد را به مشکل تنفسی دچار کنند.
به توصیه‌ی دندانپزشکان آکادمی پزشکان اطفال آمریکا، باید در 12 ماهگی نوزاد را به دندانپزشکی ببرید تا پزشک دندان‌هایش را معاینه کند و روش‌های مراقبت و تمیز کردن دندان‌هایش را به والدین توضیح دهد.
دندان در آوردن:
همه‌‌ی ما کودکان را در هنگام دندان در آوردن دیده‌ایم و می‌دانیم که آنها در این دوره با ناآرامی‌هایی مواجهند که ناشی از آزار و اذیت‌های فرآیند دندان درآوردن است. یکی از روش‌های آرام کردن نوزاد، مالش دادن ملایم و آرام لثه‌ها با پارچه‌ی تمیز و مرطوب و خنک است. همچنین حلقه‌های دندانی هم در بازار موجود هستند که می‌توانند به تسکین لثه‌های کودک کمک کنند. توصیه می‌شود از حلقه‌های محتوی مایع استفاده نکنید چون ممکن است در دهان کودک بترکند.
دقت کنید که به هیچ وجه از مسکن‌های موضعی که بنزوکائین دارند استفاده نکنید.
شروع مسواک زدن:
اغلب والدین فکر می‌کنند چون نوزادشان هنوز دندانی در دهان خود ندارد پس نیازی هم به تمیز کردن دهان ندارد، اما این تصور صحیح نیست. در دوران شیرخوارگی تا 18 ماهگی باید با گاز استریل یا پارچه‌ی بسیار تمیز که دور انگشتتان پیچیده‌اید، روی دندان‌ها و لثه‌های کودک را تمیز نمایید. همچنین خوب است که بعد از شیر خوردن کودک، مقدار کمی آب در دهان وی بچکانید تا غلظت شیری که در دهانش مانده کمتر شود.
از حدود یکسالگی تا 18 ماهگی که دندان‌های شیری تقریبا رویش یافته‌اند، زمان مناسبی برای شروع استفاده از مسواک است. مسواکی که برای کودکتان استفاده می‌کنید باید ویژگی‌هایی داشته باشد: دسته‌ی بلند، موی به شدت نرم و سری کوچک. خمیر دندان باید به اندازه‌ی یک عدس روی مسواک گذاشته شود و روزی دوبار مسواک زدن کودک توصیه می‌شود. فراموش نکنید دو طرف داخلی و خارجی دندان‌ها را با مسواک تمیز کنید.
مسواک زدن دندان کودک توسط خودش، زمانی که کودک توانایی انجام این کار را به صورت کامل و مطمئن دارد و با آموزش روش مسواک زدن افقی آغاز می‌شود. بهتر است تا مدتی با کودکتان همزمان مسواک بزنید و پس از مسواک زدن دندان‌های یکدیگر را بررسی کنید. اینکار به اشتیاق وی و به وجود آمدن عادت در کودک کمک می‌کند.
زمان شروع استفاده از نخ دندان:
در صورتی که تعداد دندان‌های کودک در حدی است که با هم در تماس باشند استفاده از نخ دندان توصیه می‌شود. ولی اگر فضای بین دندان‌هایش در حدی است که موهای مسواک وارد آن شود، استفاده از مسواک کافی است.
علت اهمیت توجه زیاد به دندان‌های شیری:
برخی از والدین به این علت که دندان‌های شیری در نهایت خودشان می‌افتند، توجهی به نگهداری از آن نمی‌کنند و در صورت بروز پوسیدگی نیز از دندانپزشک می‌خواهند که آن‌را بکشد. این در حالی است که اگر دندان شیری زودتر از موقع افتادن طبیعی، از بین برود، ممکن است دندان‌های دائمی او در جای خود رشد نکنند و در آینده با دندان‌های نامرتبی در وی روبرو شویم و درمان‌های دیگری نیز نیاز پیدا کنند.
همچنین یکی دیگر از علت‌هایی که وجود و نگهداری مناسب از دندان‌شیری را حتمی می‌کند، رشد گفتاری صحیح کودک است. بسیاری از کلمات با استفاده همزمان زبان و دندان ادا می‌شوند. برای مثال اگر دندان شیری جلوی ردیف بالا وجود نداشته باشد، تلفظ حرف دال که نیاز به تماس نوک زبان با دندان‌های جلوی فک بالا دارد، صحیح ادا نمی‌شود. بنابراین توانایی تلفظ صحیح کلمات برای کودک سخت خواهد شد.
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های شیری چه کنیم؟
همانطور که پیشتر گفته شد پس از هر دفعه شیر دادن به کودک، مقداری آب در دهان کودک بچکانید تا بقایای شیر را تمیز کند. همچنین از گاز استریل یا پارچه‌ی تمیز به روشی که گفته شد استفاده کنید.
تا جایی که امکان دارد اجازه ندهید پستان مادر یا شیشه شیر در هنگام خواب در دهان کودک باقی بماند.
شیر را با قند، نبات، عسل یا شکر شیرین نکنید.
بعد از 18 ماهگی، به جای شیشه شیر از لیوان مخصوص استفاده کنید.
در بین وعده‌های غذایی از مصرف مواد قندی و یا چسبنده نظیر شکلات، سوهان، آب‌نبات و… توسط کودک جلوگیری کنیم و در این فواصب میوه‌ها و سبزیجات تازه را جایگزین نمایید. همچنین مصرف موادغذایی شیرین و مورد نیاز کودک را در آخر وعده‌های غذایی او جای دهید.
زمان افتادن دندان شیری
به طور طبیعی، دندان‌های شیری از سن 6 سالگی شروع به افتادن می‌کنند. در نه سالگی کودک 12 دندان دائمی دارد و در پایان 12 سالگی، کلیه‌ی دندان‌ها دائمی خواهند بود.
در صورتی که دندان کودکتان قبل از موعد و به علت حادثه لق شد و افتاد، حتما به دندانپزشک مراجعه نمایید تا از عفونت و سایر آسیب‌های احتمالی در امان باشد.
توصیه‌ها در دوره‌ی افتادن دندان‌های شیری:
دندان‌ها معمولا به طور طبیعی لق خواهند شد و خواهند افتاد و این فرآیندی آسان و بدون دردسر خواهد بود. گاهی ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد تا یک دندان شیری بیفتد، و این موضوع بین کودکان متفاوت است و جای نگرانی وجود ندارد.
به خاطر داشته باشید که پس از افتادن دندان شیری مقداری خونریزی عادی است. در این هنگام از کودک بخواهید دهان خود را با تمیز بشوید.
حرکت دادن و فشار آوردن به دندانی که یک مقدار لق است، باعث درد و رنج کودک خواهد شد و ممکن است به ریشه‌های حساس آسیب برساند. در مواردی که دندان مقداری لق می‌شود اما همچنان سخت به نظر می‌رسد، دندانپزشکان کلینیک دندانپزشکی شبانه‌روزی آبان توصیه می‌کنند تا کودک خود را برای معاینه به درمانگاه دندانپزشکی ببرید.
توجه داشته باشید که در برخی موارد، تمام دندان‌های شیری نمی‌افتند و یا دندان‌های دائمی رشد نمی‌کنند. در صورت بروز این اتفاق نیاز به تصویربرداری از دندان‌های کودکتان خواهد بود تا مشخص شود آیا دندان شیری نهفته در لثه در دهان کودک وجود دارد یا خیر.
نتیجه اینکه:
مراقبت از دندان‌های شیری همانند و حتی بیشتر از مراقبت از دندان‌های دائمی حائز اهمیت است. چراکه این دندان‌ها علاوه برا عمل جویدن و خوردن، نقش بزرگی در قدرت تکلم،زیبایی و قوی شدن آرواره‌ها ایفا می‌کنند. پس مراقبت از آنها را جدی بگیرید، به کودکانتان رفتارهای صحیح شستشو و مراقبت از دندان‌ها را آموزش دهید و در صورت مشاهده هرگونه عفونت یا پوسیدگی سریعا به دندانپزشک مراجعه فرمایید.
